Zapalenie spojówek – wirusowe i bakteryjne. Objawy, leczenie

Zapalenie spojówek to częste schorzenie narządu wzroku i najczęstszy powód wizyty u okulisty. Swędzące oczy, łzawienie, ropa w oku, opuchlizna oka mogą wskazywać na stan zapalny. Co na zapalenie spojówek? Czy zapalenie spojówek jest zaraźliwe?
Zapalenie spojówek – co to takiego?
Zapalenie spojówek to bardzo częste schorzenie, które dotyka narząd wzroku człowieka. Spojówki to część oka, która jest narażona na bezpośredni kontakt z czynnikami, które mogą spowodować zapalenie spojówki jednego oka lub zapalenie spojówek obu oczu.
Spojówka to przezroczysta błona śluzowa, która ciągnie się na wewnętrznej części powieki (spojówka powiekowa, tarczkowa) w stronę oczodołu i pokrywa zewnętrzną powierzchnię gałki ocznej – twardówkę, gdzie tworzy spojówkę gałkową.
Do podstawowych funkcji spojówki należy ochrona gałki ocznej oraz produkcja łez, które również mają za zadanie usuwać ciała obce z powierzchni oka.
Zapalenie spojówek – rodzaje
Zapalenie spojówek – czy jest zaraźliwe? Zapalenie spojówek może mieć charakter zakaźny oraz niezakaźny. Rodzaj zapalenia spojówek, wynikający z przyczyny powstania schorzenia, będzie też warunkował występowanie, różnicowanie i nasilenie objawów.
Zapalenie spojówek może mieć różne przyczyny, wobec tego można wyodrębnić:
· bakteryjne zapalenie spojówek;
· wirusowe zapalenie spojówek;
· alergiczne zapalenie spojówek;
· zapalenie spojówek wywołane innymi czynnikami (m.in. chemicznymi, fizycznymi, mechanicznymi).
Wirusowe zapalenie spojówek i bakteryjne zapalenie spojówek powstaje wskutek wniknięcia patogenu do organizmu człowieka. Aby doszło do zakażenia, musi dojść do kontaktu z chorobotwórczym drobnoustrojem (bakterią lub wirusem). Niebezpieczeństwo zakażenia potęguje łatwość transmisji. Szczególnie przy wirusowym zapaleniu spojówek wystarczy kontakt z zainfekowanym przedmiotem. Stąd w ramach profilaktyki należy często odkażać ręce i bezwzględnie unikać dotykania twarzy. Rekomendowane jest także niekorzystanie z przedmiotów higieny osobistej innych osób takich jak wspólne ręczniki, kosmetyki (kremy, cienie, kredki do oczu).
Alergiczne zapalenie spojówek wynika z dysfunkcji układu odpornościowego. Może to być nieżytowe, sezonowe zapalenie spojówek, ostre lub przewlekłe zapalenie spojówek w wynik reakcji na substancję toksyczną (np. środki konserwujące, antybiotyki, leki przeciwwirusowe).
Układ odpornościowy odgrywa ważną rolę w kwestii szybkości reakcji na pojawienie się czynnika odebranego jako niebezpieczny. To jego funkcjonowanie warunkuje nasilenie objawów i czas leczenia zapalenia spojówek.
Najłatwiejsze w kontekście usuwania objawów, są przypadki zapalenia spojówek wywołane czynnikami zewnętrznymi, środowiskowymi.
Przyczyny zapalenia spojówek o charakterze niezakaźnym, środowiskowym:
· czynniki chemiczne (gazy drażniące, dym);
· czynniki fizyczne (silny wiatr, pył, działanie światła);
· czynniki mechaniczne (ciało obce w oku, podrażnienie rzęsą, złe ustawienie powiek);
· przewlekły brak snu;
· syndrom suchego oka.
Zapalenie spojówek daje szereg uporczywych objawów w obszarze narządu wzroku. Bardzo często występuje zapalenie spojówek u dzieci, które bezwiednie pocierają oczy w ciągu dnia. Podrażnione oko wówczas łzawi i jest często łagodnie zaczerwienione.
Bez względu na etiologię pochodzenia, zapalenie spojówek charakteryzują podobne objawy takie jak:
· uczucie ciała obcego w oku (piasku pod oczami);
· pieczenie oka;
· kłucie w oku;
· swędzenie oczu;
· opuchlizna oka;
· przekrwienie powierzchniowe gałki ocznej;
· obrzęk oka (spojówek, powiek);
· ropa w oku;
· wybroczyny w spojówce;
· powiększenie węzłów chłonnych.
Zapalenie spojówek – objawy
Objawy zapalenia spojówek, z którymi zwykle pacjent zgłasza się do lekarza, mogą wskazywać na rodzaj i sposób powstania schorzenia.
Okulista przeprowadza rozszerzone badanie przedmiotowe, które obejmuje takie objawy zapalenia spojówek jak:
1. Przekrwienie w zapaleniu spojówek, które może mieć charakter:
· powierzchowny wskazuje na podrażnienie spojówki, poszerzone naczynia krwionośne w oku, naczynia przesuwają się przy poruszaniu gałką oczną i ulegają obkurczeniu po podaniu leku o działaniu sympatykomimetycznym np. adrenalina lub fenylefryna;
· przekrwienie głębokie daje sinoczerwony kolor, ułożenie okołorąbkowe, naczynia nie przesuwają przy poruszaniu gałką oczną i nie ulegają obkurczeniu po podaniu leku o działaniu sympatykomimetycznym;
· przekrwienie mieszane, które łączy ze sobą przekrwienie o charakterze powierzchniowym i głębokim.
2. Postać wydzieliny przy zapaleniu spojówek:
· wydzielina wodnista – najczęściej występuje przy wirusowym zapaleniu spojówek oraz jako reakcja na kontakt z toksyczną substancją;
· wydzielina ropna – występuje podczas bakteryjnego zapalenia spojówek;
· wydzielina śluzowa – obserwowana przy alergicznym zapaleniu spojówek, charakterystyczna przy alergii na pyłki roślin, towarzyszy także zaburzeniom filmu łzowego;
· wydzielina śluzowo-ropna – występuje w łagodnym bakteryjnym zapaleniu spojówek oraz przy infekcji spowodowanej przez chlamydię.
3. Typ reakcji spojówkowej przy zapaleniu spojówek przyjmuje postać:
· grudkową – w spojówce obserwuje się grudki powstałe z przerośniętej tkanki limfatycznej. Grudki występują przy wirusowym zapaleniu spojówek lub jest wywołane obecnością chlamydii, ewentualnie przy nadwrażliwości na leki.
· brodawkową – w obrazie klinicznym obserwuje się brodawki powstałe z przerośniętego nabłonka spojówki. Umiejscowione są w spojówce powiekowej oraz w przestrzeni okołorąbkowej spojówki gałkowej. Brodawki pojawiają się w przebiegu przewlekłego zapalenia brzegów powiek, zakażenia bakteryjne, choroby wiosennej, górnego rąbkowego zapalenie spojówki i rogówki. Często występuje u osób noszących soczewki kontaktowe.
4. Obecność błon rzekomych lub prawdziwych w przebiegu zapalenia spojówek:
· błony rzekome - występują przy zakażeniach adenowirusami, zakażenia rzeżączką i w przebiegu autoimmunologicznego zapalenia spojówek. Są łatwe do usunięcia.
· błony prawdziwe – wywołane zakażeniem paciorkowcem i maczugowcem błonicy. Podczas próby usunięcia dochodzi do krwawienia.
5. Powiększenie węzłów chłonnych przyusznych towarzyszy infekcji wirusowej, zakażeniu chlamydią i rzeżączką.
Zapalenie spojówek – jak leczyć?
Co na zapalenie spojówek? Kroki terapeutyczne, jakie należy podjąć w przypadku zdiagnozowania zapalenia spojówek, zależą od przyczyny powstania schorzenia. Inaczej będzie wyglądało leczenie bakteryjne zapalenia spojówek, a inaczej leczy się wirusowe zapalenie spojówek.
W przypadku alergicznego zapalenia spojówek należy zminimalizować ekspozycję na działanie antygenu, o ile jest taka możliwość. Terapia farmakologiczna polega zwykle na podaniu leków o działaniu obkurczającym naczynia krwionośne oraz leki zawierające kortykosteroidy.
Bezwzględnie zalecana jest konsultacja z lekarzem okulistą, w przypadku, jeśli zachodzi podejrzenie bakteryjnego i wirusowego zapalenia spojówek, ze względu na trudność w samodzielnym stawianiu diagnozy i obraniu kierunku leczenia. Przy bakteryjnym zapaleniu spojówek może zachodzić konieczność zastosowania antybiotyków. Przy wirusowym zapaleniu spojówek należy podać środki, które hamują replikację wirusa.
Lek. Michał Dąbrowski