Zapalenie błony śluzowej nosa – przyczyny, objawy, leczenie

zapalenie-blony-sluzowej-nosa

Być może termin zapalenie błony śluzowej nosa niewiele ci mówi, ale prawdopodobnie, tak jak większość ludzi, wielokrotnie zmagałeś się z tą dolegliwością. Jednym z jej objawów jest katar, ale również częste kichanie czy szczypanie w nosie. Jakie mogą być przyczyny zapalenia błony śluzowej, czym jeszcze się ono objawia i jak należy je leczyć?

Zapalenie błony śluzowej nosa – przyczyny

Zapalenie błony śluzowej to dolegliwość, z którą zmagać się musi niemal każdy. Szczególnie często problem ten dotyczy dzieci, które na etapie przedszkolnym mogą przechodzić tę infekcję nawet kilkanaście razy w roku. Zapalenie błony śluzowej nosa to dolegliwość, której pacjenci doświadczają najczęściej  jesienią i zimą.

Zakażenie z reguły przenosi się drogą kropelkową, a jego objawy trwają około 7 dni. Reakcją obronną organizmu na chorobę jest kichanie i wyciek z nosa. W ten sposób pozbywamy się zalegającej wydzieliny, która może powodować uczucie zatkanego nosa. Tym samym szybciej eliminujemy również czynniki infekcyjne.

Przyczyn infekcji może być wiele. Należą do nich:

  • Wirusy – najczęściej zapalenie śluzówki nosa spowodowane jest przez infekcję wirusową, z reguły przez rhinowirusy oraz wirusy paragrypy. Wówczas, poza nieżytem nosa, będziesz się prawdopodobnie zmagać z objawami typowymi dla przeziębienia, takimi jak ból gardła, stan podgorączkowy, osłabienie, kaszel czy dreszcze. Najczęściej infekcje wirusowe są niegroźne, a towarzyszące im objawy stopniowo ustępują. Jeśli jednak nie zareagujesz na dolegliwości, które się pojawią, nie rozpoczniesz leczenia albo będzie ono źle dobrane, to może dojść do powikłań. Mowa o stanie zapalnym górnych i dolnych dróg oddechowych. Na powikłania szczególnie narażeni są najmłodsi pacjenci. Zapalenie śluzówki nosa może również występować w przypadku infekcji bakteryjnej. Wówczas lekarz może ci zapisać antybiotykoterapię.
  • Alergie – bardzo często zapalenie błony śluzowej nosa wynika z kontaktu z alergenem. Mowa wówczas o alergicznym nieżycie nosa. Zmagać się możesz z nim przede wszystkim w okresie pylenia traw, drzew czy chwastów, o ile oczywiście jesteś na nie uczulony. Innym powodem dolegliwości mogą być roztocza kurzu. Stan zapalny w nosie wywołany przez alergię może dotyczyć nawet 25 proc. populacji. Jeśli jesteś uczulony na roztocza kurzu domowego, to możesz nawet przez cały rok mieć uczucie zatkanego nosa i zmagać się z wodnistym katarem. W przypadku gdy widzisz u siebie takie objawy, to udaj się do alergologa. Prawdopodobnie zaleci ci on testy, które wykażą, czy rzeczywiście jesteś alergikiem. Kiedy dowiesz się, na co jesteś uczulony, lekarz zaproponuje ci, co możesz zrobić, żeby objawy kontaktu z alergenem nie były tak uciążliwe.
  • Naczynioruchowy nieżyt nosa – jego przyczyną może być zimne, ciepłe lub suche powietrze, ale nie tylko. Taką reakcję mogą wywołać również: dym papierosowy, przyprawy (np. pieprz), kurz czy intensywnie pachnące środki chemiczne. W przebiegu infekcji pojawić się może duża ilość wodnistej wydzieliny oraz kichanie. Dolegliwość ta jest często mylona z alergicznym nieżytem nosa, jednak w jej przypadku objawy choroby mają charakter całoroczny, a wyniki testów alergologicznych są ujemne.
  • Leki – za stan zapalny nosa mogą również odpowiadać przyjmowane leki. Jeśli nagle pojawiło się u ciebie zapalenie błony śluzowej nosa i nie potrafisz wskazać jego przyczyny, to sprawdź, czy możliwym efektem ubocznym przyjmowanych medykamentów nie jest nieżyt nosa. Mogą do niego doprowadzić zarówno leki działające miejscowo, jak i ogólnie.  Przyczyną zmiany drożności nosa mogą być niektóre farmaceutyki obniżające ciśnienie krwi, a także doustne środki antykoncepcyjne. Najczęściej jednak do polekowego nieżytu nosa dochodzi poprzez nadużywanie donosowych leków zmniejszających obrzęk śluzówki nosa.
  • Hormony – z hormonalnym nieżytem nosa mają do czynienia przede wszystkim kobiety w ciąży, szczególnie od 5. miesiąca, a przyczyną takiego stanu jest podwyższone stężenie estrogenów. Z reguły dolegliwości mijają dopiero po porodzie. Ten rodzaj nieżytu nosa może pojawić się również w czasie cyklu miesiączkowego, przy niedoczynności tarczycy lub akromegalii, w okresie dojrzewania, czy u osób po 65. roku życia.
  • Zmiany anatomiczne – przyczyną może być np. krzywa przegroda czy przerost małżowin nosowych.

Zapalenie nosa – objawy

Zapalenie błony śluzowej nosa może mieć następujące objawy:

  • Katar i kichanie – czyli objaw podstawowy. Jest to odruch obronny organizmu, z pomocą którego chce się on szybciej pozbyć infekcji.
  • Uczucie zatkania uszu.
  • Zaburzenia węchu.
  • Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła.
  • Podrażnienie skóry nosa.
  • Zapalenie spojówek.
  • Ból głowy.
  • Złe samopoczucie.
  • Brak apetytu.
  • Osłabienie.
  • Stan podgorączkowy.

Objawem jest również przekrwienie błony śluzowej nosa. Jeśli używasz szorstkich chusteczek, to możesz doprowadzić do otarcia skóry. Może to być bolesne, szczególnie jeśli dalej intensywnie kichasz.

Powikłaniem zapalenia błony śluzowej nosa może być zapalenie zatok. Do problemów z zatokami dochodzi na skutek zalegającej w nich wydzieliny. Kiedy organizm nie nadąża z jej usuwaniem, wówczas może pojawić się ból zatok i inne dolegliwości, które towarzyszą tej infekcji.

Zapalenie błony śluzowej nosa – jak leczyć?

Na podrażnioną skórę w okolicach nosa staraj się stosować maści lub kremy zawierające alantoinę. Dotyczy to zaczerwienień w okolicach górnej wargi czy skóry nozdrzy. Jest to bardzo ważne, gdyż w ten sposób wspomożesz odbudowę naskórka, złagodzisz ból i pieczenie, zmniejszysz stan zapalny oraz ochronisz skórę przed nadkażeniem bakteryjnym.

Metoda leczenia zapalenia błony śluzowej nosa powinna być uzależniona od przyczyny dolegliwości. Jeśli jest nią kontakt z alergenem to efektów nie przyniesie antybiotykoterapia, nie pomogą również typowe medykamenty na przeziębienie – zmianę wywołać powinno zaś wprowadzenie leków antyhistaminowych i unikanie kontaktu z alergenem. Jeśli testy wykazały na co jesteś uczulony, to skonsultuj się z lekarzem odnośnie metod postępowania, kiedy pojawi się reakcja alergiczna. W przeciwnym wypadku efektem uczulenia, np. na roztocza kurzu domowego, może być zmaganie się z objawami, np. z wodnistym katarem, przez cały rok. Specjalista może ci przepisać leki, które należy stosować stale, jak i określić działania, jakie powinieneś podjąć, kiedy objawy wystąpią. W przypadku, gdy dolegliwości się nasilą, lekarz może zalecić odczulanie, czyli immunoterapię. Polega ona na podawaniu w formie zastrzyków stopniowo zwiększanej dawki alergenów w różnych odstępach czasu. Celem działania jest doprowadzenie do tego, żeby organizm przyzwyczaił się do alergenu i nauczył się tolerować substancję, którą dotychczas zwalczał.

W przypadku polekowego nieżytu nosa problem zgłoś do specjalisty. Prawdopodobnie lekarz zapisze ci inny lek o podobnym działaniu. Po pewnym czasie jego przyjmowania ocenisz, czy nie dokucza ci taki sam efekt uboczny.

Najczęściej zapalenie błony śluzowej nosa nie wymaga konsultacji z lekarzem. Możesz rozpocząć leczenie objawowe w domu i obserwować organizm. Do specjalisty udaj się wówczas, gdy leczenie nie przynosi efektów, a wręcz dolegliwości nasilają się. Zdecyduj się na to również wtedy, gdy nie wiesz, z czego wynikają objawy albo zmagasz się z nimi od dawna. W przypadku wirusowego nieżytu nosa możesz zastosować:

  • Inhalacje – dzięki nim rozrzedzisz wydzielinę i zdecydowanie łatwiej się jej pozbędziesz. Inhalację możesz wykonać albo za pomocą inhalatora, albo domowym sposobem. Do miski nalej wrzątek, a do wody dodaj kilka kropli olejku eterycznego, który ma działanie udrażniające, np. eukaliptusowego. Nałóż na głowę ręcznik i wdychaj unoszącą się parę. Nie zbliżaj się za bardzo do wody, żeby się nie poparzyć, a najlepiej rób inhalację, mając zamknięte oczy.
  • Irygacje – sprawdzą się szczególnie w przypadku gęstego kataru. W aptekach możesz kupić specjalne zestawy do wykonania irygacji – są dostępne bez recepty. Zabieg ten polega na wprowadzeniu do jednego przewodu nosowego roztworu soli fizjologicznej. Takie płukanie zatok i nosa możesz wykonywać kilka razy dziennie. Szczegółową instrukcję postępowania znajdziesz na ulotce produktu lub opakowaniu.
  • Nawadnianie organizmu – pij około 2 litrów napojów dziennie. Może to być woda, ale w przypadku nieżytu nosa warto zastosować również herbatę z imbirem, która działa udrażniająco.
  • Czosnek – możesz go przyjmować w różnej postaci, ale efekt może przynieść nawet samo jego wąchanie. Wystarczy, że pokroisz kilka ząbków na niewielkie kawałki i zbliżysz do twarzy. W przypadku dzieci efekt może przynieść pozostawienie plasterków czosnku w tym samym pomieszczeniu, gdzie pociecha spędza czas. Wąchać możesz również chrzan czy cebulę.
  • Preparaty zawierające wyciąg z korzenia pelargonii afrykańskiej – efekt może przynieść np. picie syropu, który zawiera ekstrakt z tej rośliny. Medykamenty na bazie korzenia pelargonii afrykańskiej pomogą złagodzić objawy zapalenia błony śluzowej nosa i przyspieszą powrót do zdrowia.

Choć pieczenie w nosie to dolegliwość, której trudno uniknąć, nie oznacza to, że możesz bagatelizować taki objaw. Zapalenie błony śluzowej nosa wymaga jak najszybszej reakcji, dzięki czemu sprawniej poradzisz sobie z objawami infekcji. Najważniejsze jest jednak stwierdzenie przyczyny stanu zapalnego. 

lek. Michał Dąbrowski

Źródła:

http://psjd.icm.edu.pl/psjd/element/bwmeta1.element.psjd-b85bf314-5375-475f-8d5b-38ee6cdb1c0f

https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-nosa-i-zatok/105992,niezyt-nosa

https://www.mp.pl/pacjent/alergie/lista/77359,polekowy-niezyt-nosa