Światłowstręt – przyczyny. Czy jest oznaką choroby?

Łzawiące oczy i niechęć do słońca czy światła żarówek – skąd się bierze? Okazuje się, że objawy światłowstrętu mogą oznaczać wiele różnych schorzeń. Nie zawsze trzeba je leczyć.

Fotofobia po raz pierwszy została opisana w 1934 roku jako „wystawienie oczu na słońce, które powoduje silny ból”. Dziś wiemy, że to bardzo pobieżna definicja. Nie jest bowiem jednorodną chorobą, a nasilenie i objawy światłowstrętu mocno się między sobą różnią. Dla jednych będzie to lekka niechęć odczuwana na silnym słońcu, a inni doświadczają bólu już przy zwykłym świetle żarówki. Dodatkowo, ponieważ chodzi o subiektywne odczucia, czasem trudno je zdiagnozować i ocenić.

Z badań opublikowanych w 2017 roku w magazynie Trans Neurodegener wynika, że niektórzy pacjenci chorujący na migrenę zaprzeczają, że ich oczy są wrażliwe na światło, twierdząc, że po prostu wolą w tym czasie przebywać w ciemnym pokoju, bo tylko tak mogą odpocząć. [1] Dlatego też obecnie badacze wiedzą już, że chodzi nie tylko o fizyczny ból gałek ocznych nadwrażliwych na światło, ale też o psychiczną niechęć do niego. Czasem zresztą są to naczynia połączone, bo obawa przed bólem karze pacjentom unikać wystawienia na światło słoneczne

Kiedy się pojawia i jak wygląda nadwrażliwość na światło?

Czasem objawy światłowstrętu są jedyną odczuwalną dolegliwością. Najczęściej jednak wiążą się z występowaniem określonych chorób czy przypadłości, a więc występuje razem z:

bólem głowy,
mrużeniem oczu,
nudnościami,
dreszczami,
gorączką.

W związku z tym trudno pozbyć się nadwrażliwości na światło bez poznania przyczyn światłowstrętu.

Jakie są przyczyny światłowstrętu?

Pierwsza grupa przyczyn dotyczy zdrowia samych oczu. Pacjenci zgłaszają się wówczas do lekarzy z niechęcią do przebywania na słońcu i bólem oczu, ten kieruje ich do okulisty, gdzie okazuje się, że mają jedną z przypadłości takich jak:

ciało obce w oku,
zapalenie twardówki,
zapalenie spojówek,
choroby tęczówki,

owrzodzenie rogówki,
dystrofia rogówki,
erozja rogówki,
beztęczówkowość,
choroby siatkówki,
zapalenie wnętrza gałki ocznej,
bezsoczewkowość,
jaskra,
zespół suchego oka,
oparzenie słoneczne oczu,
złej jakości, brudne soczewki kontaktowe. [2]

Wówczas nie obejdzie się bez leczenia okulistycznego, po którym wrażliwość na światło i ból oczu od światła powinny minąć.

Jeśli pacjent ma pewność, że nie chodzi o problemy z samymi oczami, to może chodzić też o inne dolegliwości. Przykładowo niedobór witaminy B2 bardzo często uwrażliwia oczy na światło, a nawet prowadzi do pogorszenia ostrości wzroku. Nadwrażliwość na światło występuje też łącznie z zapaleniem opon mózgowych, bielactwem czy krwawieniem podpajęczynówkowym. Światłowstręt czy zawroty głowy mogą się ponadto pojawić w związku z nowotworami ośrodkowego układu nerwowego. [3]

Co oznacza światłowstręt i ból głowy?

Zdarza się jednak, że światłowstręt ma zupełnie niewinne podłoże. Czasem pojawia się, chory nie wie, dlaczego nagle czuje się źle w jasno oświetlonym markecie czy na dworze, a po kilku godzinach dochodzi do tego ból mięśni i staje się jasne, że to pierwsze objawy grypy. Ból głowy i światłowstręt to częsta para związana z przeziębieniem i zapaleniami wirusowymi. Czasem bywa też po prostu objawem kaca. Wówczas najlepsze co można zrobić, to unikać irytujących bodźców, pić dużo wody i unikać w przyszłości nadmiaru alkoholu.

Bólem głowy i światłowstrętem objawia się też migrena. Tu ból głowy będzie silniejszy i dominujący, a pragnienie, by położyć się w ciemnym pokoju będzie przemożne. Na mniej dotkliwy ból głowy i światłowstręt odpoczynek za zasuniętymi zasłonami wystarczy. Jeśli utrudnia on życie, to warto udać się do neurologa i przyjmować zapisane przez niego leki.

Jak leczyć światłowstręt?

Leczenie objawowe sprawdza się w niektórych przypadkach, ale trudno stale unikać światła. Niektórzy oczywiście są bardziej od innych narażeni na wystawienie oczu na słońce, a przez to są bardziej podatni na podrażnienie oczu. Np. kierowcy czasem zaniedbują kwestię noszenia okularów przeciwsłonecznych z ochroną UV. Stale podrażnione słońcem oczy stają się nadwrażliwe i łzawią, a później trzeba już leczyć poważniejsze choroby oczu.

Czy można mieć alergię na słońce?

Samo uczulenie na słońce nie jest przyczyną światłowstrętu. Pojawia się np. po zabiegach złuszczania naskórka czy przy przyjmowaniu antybiotyków i powoduje zaczerwienienie i wysypkę. Jednak zdarza się, że osoby uczulone na inne rzeczy są przy tym nadwrażliwe na słońce. Uczulenie na pyłki, astma, katar sienny i nadwrażliwość na słońce to naczynia połączone. Osoby uczulone na dworze łzawią i nie mogą patrzeć w górę, gdzie razi je słońce i podrażniają pyłki. W związku z tym muszą one liczyć się ze światłowstrętem. Leczenie to przede wszystkim unikanie alergenów, ale też przyjmowanie odpowiednich leków.[4]

Lek. Michał Dąbrowski

Bibliografia:

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5606068/
H.M. Niżankowska, Podstawy okulistyki, Wrocław 2000
Binnie CD, de Korte RA, Wisman T. Fluorescent lighting and epilepsy. Epilepsia 1979; 20(6
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3485070/