Migrena – przyczyny, leczenie. Co powoduje ból migrenowy?

Bóle migrenowe bardzo często uważane są za zwykły ból głowy. Dlatego też pacjenci, którzy ich doświadczają, nierzadko nie są traktowani poważnie, a ich dolegliwości są lekceważone przez otoczenie. W rzeczywistości jednak migrena jest poważnym schorzeniem neurologicznym. Dowiedz się więcej na temat migreny i sprawdź, jakie są jej przyczyny oraz sposoby leczenia!

Co to jest migrena?

Migrena najczęściej kojarzona jest przede wszystkim z migrenowymi bólami głowy, które zazwyczaj występują nagle, a przy tym u wielu pacjentów następują cyklicznie. Mogą one pojawiać się zarówno kilka razy w miesiącu, jak i np. zaledwie kilka razy w życiu. Sama migrena jest natomiast schorzeniem neurologicznym, w przebiegu którego dolegliwości bólowe nie muszą być jedynym symptomem. Szacuje się, że 1 na 4 osoby cierpiące na tę chorobę doświadcza tzw. migreny ocznej, w której dochodzi również między innymi do zaburzeń widzenia.

Potocznie migreną zwykło się nazywać wiele typów bólu głowy. Jest to bardzo mylące, ponieważ migrena ma swoją specyfikę. Przede wszystkim jest ona powiązana z pierwotnym bólem głowy, czyli dolegliwością, która nie ma podłoża w innych chorobach. Aby rozpoznać migrenę, konieczna jest staranna diagnostyka.

Migrena – objawy

W przypadku migreny najbardziej rozpoznawalnym, a przy tym najczęstszym z objawów są migrenowe bóle głowy. Najczęściej występują one po jednej stronie głowy, zwykle w części za oraz nad gałką oczną, oraz w okolicy skroni. Zazwyczaj ból głowy w migrenie określany jest przez pacjentów jako pulsujący. Typowe jest również jego narastanie. Zazwyczaj atak migreny rozpoczyna się jedynie niewielką bolesnością, jednak dość szybko może ona przerodzić się w silny ból, który często uniemożliwia choremu normalne funkcjonowanie. Zazwyczaj natężenie bólu w migrenie narasta nawet podczas niewielkiej aktywności fizycznej. W niektórych przypadkach może zdarzyć się również migrena z wymiotami, nudnościami, łzawieniem oczu oraz nadwrażliwością na światło czy zapachy.

W ok. 25% przypadków u osób cierpiących na migrenę pojawiają się objawy migreny ocznej. Jej nazwa ma związek z najczęstszymi symptomami, dotyczącymi właśnie wzroku. Należeć do nich będą problemy z ostrością widzenia, mroczki, plamy przed oczami, wrażenie zmiany rozmiarów przedmiotów, podwójne widzenie, widma świetlne i błyski, a nawet częściowa utrata wzroku. Objawy te mogą wystąpić przed lub w trakcie dolegliwości bólowych. Taki typ migreny nazywany bywa także migreną z aurą.

W przypadku migreny ocznej niekiedy zauważyć można objawy neurologiczne. Należeć do nich mogą między innymi problemy z utrzymaniem równowagi, zaburzenia czucia, połowiczny niedowład, mrowienie, osłabienie, niezdarność, różnego typu zaburzenia nerwów czaszkowych, szumy uszne, a także afazja (zaburzenia mowy oraz jej rozumienia) oraz ataksja (niezborność ruchów). Tak silna migrena z pewnością wymaga pilnej konsultacji ze specjalistą.

Atak migrenowy może mieć różny czas trwania. Niekiedy bywa to jedynie ok. 60 minut, czasem jednak może on przeciągać się na kilka godzin, całą dobę, a nawet na 3 dni. Jeżeli ból głowy trwa dłużej, należy jak najszybciej udać się do lekarza. Jest to również konieczne, gdy część dolegliwości nie mija wraz z atakiem. Może to bowiem wskazywać na inne przyczyny silnego bólu głowy, niż migrena.

Migrena u dzieci

Chociaż migrena zazwyczaj kojarzona jest z dolegliwością osób dorosłych, może ona dotknąć także dzieci. W przypadku niemowląt najczęstszymi objawami są bladość skóry, zmniejszona aktywność, a czasem również nudności i wymioty. Migrena u dzieci starszych oraz u nastolatków zazwyczaj jest obustronna. U tych pacjentów również może dojść do nudności i wymiotów oraz charakterystycznej nadwrażliwości na światło czy dźwięki.

Migrena – przyczyny

Przyczyny migreny wciąż nie zostały dostatecznie dobrze poznane, uważa się jednak, że mają one związek z czynnikami genetycznymi. A chociaż trudno z całą pewnością stwierdzić, od czego dostaje się migreny, istnieje jednak lista czynników zaostrzających jej przebieg, a nawet wywołujących ataki. Należą do nich:

spożywanie alkoholu – zwłaszcza czerwonego wina oraz wermutu;
niektóre produkty spożywcze – szczególnie czekolada, sery pleśniowe oraz dojrzewające;
zmiany hormonalne u kobiet – często dochodzi przede wszystkim do objawów migreny w ciąży, zwłaszcza w jej pierwszym trymestrze i po porodzie, migrena może przytrafić się jednak także w okolicy okresu bądź w czasie terapii hormonalnej;
silny stres lub odprężenie po nim – migrenę po zredukowaniu napięcia nerwowego nazywa się niekiedy migreną weekendową;
zmiany pogody,
bóle karku,
światło bądź silne zapachy,
ograniczenie spożywania pokarmów lub pozostawanie na czczo,
zmiany w rytmie snu – w tym nie tylko zmiana jego godzin, lecz także zbyt długi oraz zbyt krótki sen.

Wiadomo również, że na migrenę najczęściej cierpią kobiety. Szacuje się, że to schorzenie dotyka je od 2 do 3 razy częściej niż mężczyzn.

Migrena – diagnostyka. Jakie badania można wykonać?

Aby z całą pewnością stwierdzić, że problemy, które nam dolegają, mają podłoże migrenowe, należy udać się do lekarza, który nam w tym pomoże. Ponieważ wciąż nieznane są przyczyny bólów migrenowych czy migreny ocznej, początkowy wywiad będzie opierał się przede wszystkim na zebraniu szczegółowych danych na temat ataków. Jeżeli będą się one cechować symptomami charakterystycznymi dla migreny, zwykle lekarz będzie mógł postawić diagnozę. Czasem można również zalecić podstawowe badania biochemiczne, aby upewnić się co do swoich przypuszczeń (przy migrenie ich wyniki powinny wyjść prawidłowe). W przypadku, gdy u pacjenta występują objawy inne niż ból oraz zaburzenia widzenia, czyli np. zaburzenia pracy systemu nerwowego, może on zostać skierowany na dodatkowe badania, w tym np. rezonans magnetyczny lub tomografię komputerową. Czasem lekarz może również zalecić badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, a także badania naczyniowe. Dodatkowa diagnostyka może też zostać zlecona u pacjentów, u których pierwszy atak wystąpił w bardzo młodym wieku, np. przed 10. rokiem życia, a także dość późno, czyli po 50. roku życia.

Migrena – leczenie

W przypadku przewlekłej migreny, podczas której ataki występują co najmniej 2 razy w miesiącu, a łączna długość trwania ataku wynosi co najmniej 4 dni lub w sytuacji, gdy pojedynczy atak trwa ponad 3 dni, można wdrożyć profilaktyczne leczenie farmakologiczne. Niekiedy lekarz może też zalecić stosowanie toksyny botulinowej, zwykle podawanej raz na 3 miesiące. Najczęściej dzieje się tak w przypadku, gdy migrena dokucza pacjentowi wyjątkowo często, nawet 8 razy w miesiącu.

Jeżeli dolegliwości pojawiają się rzadziej, a przy tym trwają maksymalnie 2 dni, najczęściej zaleca się działania objawowe. W tej sytuacji leczenie migreny opierać się będzie przede wszystkim na stosowaniu NLPZ, paracetamolu bądź kwasu acetylosalicylowego, a czasem też tryptanów. Jednak aby ten sposób na to, jak sobie radzić z migreną, okazał się w pełni skuteczny, należy przyjąć lek najpóźniej w momencie, gdy tylko pojawią się pierwsze objawy. Jedynie wtedy można liczyć na to, że preparat zatrzyma dolegliwości związane z migreną.

Bardzo pomocna w leczeniu stanu migrenowego jest również samoobserwacja. Zazwyczaj bowiem, nawet jeszcze przed powstaniem aury, ciało wysyła informację o zbliżającym się ataku. Jest to jednak sprawa indywidualna, dlatego pacjent sam musi wsłuchać się w swoje ciało.

Migrena nie jest chorobą zagrażającą życiu, ani w żaden inny sposób niebezpieczną, może być jednak wyjątkowo uciążliwa. Dlatego warto obserwować samego siebie, aby przewidzieć jej atak lub w przypadku, gdy jest ona wyjątkowo uciążliwa, udać się po pomoc do specjalisty.

lek. Michał Dąbrowski