Gorączka – jak sobie radzić z objawami gorączki?

Gorączka to reakcja organizmu na atak wirusów, bakterii czy pasożytów, ale może również stanowić objaw alergii czy zaburzeń, do jakich doszło w danym organizmie. Pojawienie się gorączki sugeruje walkę z infekcją. Z reguły towarzyszą jej liczne inne dolegliwości, ale może wystąpić też gorączka bez objawów. Co powinieneś wiedzieć o gorączce i jak na nią reagować?

Gorączka – ile stopni?

Prawidłowa temperatura ciała wynosi 36,6 stopni Celsjusza. Jednak jeśli zauważysz, że pomiar wskazuje ponad 37 stopni, to nie oznacza to, że masz gorączkę, a stan podgorączkowy, który może być związany z infekcją. Przyczyn stanu podgorączkowego może być zdecydowanie więcej. Uwaga: najczęściej pomiar 36,6 stopni Celsjusza przyjmuje się za prawidłowy rano, gdyż nie jest tak, że temperatura twojego ciała jest taka sama przez cały dzień. Wpływ na nią ma wiele czynników. Kiedy jesteś aktywny fizycznie, to może być ona wyższa, podobnie jak wówczas, kiedy wypoczywasz na leżaku w gorący dzień. O stanie podgorączkowym mówimy wtedy, kiedy temperatura waha się pomiędzy 37 a 38 stopni Celsjusza. Może on być związany m.in. z:

• zakażeniem dróg moczowych,
• przeziębieniem,
• nadczynnością tarczycy,
• zapaleniem ucha środkowego,
• nowotworem,
• nieswoistym zapaleniem jelit,
• ciążą,
• nieżytem nosa,
• anginą,
• boreliozą,
• przegrzaniem.

Stan podgorączkowy można określić jako stan mobilizacji organizmu do walki z infekcją. Taka podwyższona temperatura nie jest groźna dla twojego organizmu, ale jeśli jest to przewlekły stan podgorączkowy, to należy skonsultować się ze specjalistą, który przeprowadzi niezbędne badania i ustali, jaka jest jego przyczyna. Stan podgorączkowy wiąże się z wieloma innymi dolegliwościami – drapaniem w gardle, katarem i ogólnym osłabieniem. Objawy zależą od tego, co jest przyczyną podwyższonej temperatury. Pamiętaj, że może wystąpić również stan podgorączkowy bez innych objawów.

Stan podgorączkowy u ciężarnej

Już wiesz, że stan podgorączkowy nie wymaga zbijania temperatury. Czy jednak podwyższona temperatura w przypadku kobiet w ciąży również nie jest niebezpieczna dla ich organizmu i płodu? W przypadku ciężarnych lekko podwyższona temperatura nawet przez 9 miesięcy nie oznacza niczego złego. Stan podgorączkowy u kobiet w ciąży może wynikać z rosnącego stężenia progesteronu we krwi, warto jednak skonsultować to z lekarzem. Najczęściej kobiety spodziewające się potomstwa mają podwyższoną temperaturę w pierwszych tygodniach ciąży, kiedy w ich ciele zachodzi wiele zmian. Stan podgorączkowy to w takim przypadku normalna reakcja organizmu, która może się utrzymywać nawet przez cały okres ciąży. Co powinno jednak wzbudzić twój niepokój? Przede wszystkim temperatura skacząca. Jeśli pomiary o tej samej godzinie w kolejnych dniach pokazują, że temperatura jest bardzo niestabilna, to koniecznie skonsultuj się z lekarzem. Należy obowiązkowo udać się do specjalisty, jeśli wystąpi wysoka temperatura, przekraczająca 38 stopni Celsjusza. Taki stan jest najbardziej niebezpieczny dla płodu szczególnie pomiędzy 4. a 14. tygodniem ciąży, gdyż wówczas może doprowadzić nawet do poronienia, a także opóźnienia wzrastania, wad kończyn czy kręgosłupa. Ciąża jest okresem, w którym powinnaś o siebie szczególnie dbać. Paracetamol jest bezpiecznym lekiem przeciwgorączkowym dla kobiet w ciąży, jednak gdy objawy się utrzymują  to specjalista powinien zbadać pacjentkę i zalecić odpowiednie leczenie. Nie powinnaś sama sięgać nawet po zioła, gdyż niektóre z nich mogą zaszkodzić twojemu maleństwu. Na pewno możesz:

• Robić zimne okłady na czoło i kark.
• Jak najwięcej pić – najlepiej wody.
• Brać chłodne prysznice lub kąpiele.
• Stosować np. napary z takich ziół jak czarny bez, kwiat lipy czy liście i owoce maliny.

Gorączka – objawy

O gorączce mówimy, kiedy temperatura ciała przekracza 38 stopni Celsjusza. Jak już wspomnieliśmy, gorączka jest potwierdzeniem tego, że organizm rozpoczął walkę z infekcją. Oznacza to, że produkuje on związki, które przyśpieszają metabolizm i podwyższają temperaturę. W efekcie, organizm jest w stanie wytworzyć limfocyty – to one mają za zadanie walczyć z zagrożeniami. Czy jednak każda gorączka oznacza, że nie ma powodów do obaw i należy czekać na to, jakie będą efekty walki z infekcją? Zagrożeniem dla zdrowia jest gorączka – 40 stopni Celsjusza. W takim przypadku koniecznie należy zbijać temperaturę. Ze względu na jej wysokość wyróżnia się gorączkę:

• nieznaczną – od 38 do 38,5 stopnia,
• umiarkowaną – od 38,6 do 39,5 stopnia,
• znaczną – od 39,6 do 40,5 stopnia,
• wysoką – od 40,6 do 41 stopni,
• nadmierną – powyżej 41 stopni.

W niektórych źródłach możesz spotkać się z oceną, że 38,2 stopnie Celsjusza to w dalszym ciągu stan podgorączkowy.

Kolejny podział wskazuje rodzaje gorączki według jej toru:

• przelotna – trwająca nie dłużej niż 1 dzień,
• nieregularna – bez charakterystycznego toru,
• powrotna – towarzysząca np. brucelozie,
• ciągła – utrzymująca się gorączka,
• przerywana – występująca z przerwami, np. co 3–4 dni,
• zwalniająca – temperatura obniża się z czasem.

Gorączka jest stanem, który męczy i osłabia organizm. Najczęściej wysoka gorączka powoduje, że nie mamy apetytu ani siły do wykonywania podstawowych czynności. Głównie leżymy w łóżku i nie mamy na nic ochoty. Przyjmuje się, że temperatura, która nie wymaga zbijania, wynosi do 38,5 stopnia Celsjusza. Bardzo niebezpieczne jest natomiast, jeśli ciepłota ciała przekracza 40 stopni Celsjusza. Wówczas może ona nawet stanowić zagrożenie życia. Długo utrzymująca się wysoka temperatura może prowadzić do uszkodzenia czynności białek i błon komórkowych, uszkodzenia i obumierania komórek.

Czy jesteśmy świadomi zagrożenia, jakie wynika z gorączki? Jak wynika z badania przeprowadzonego na panelu Ariadna w dniach 31 sierpnia – 3 września 2018 roku, blisko połowa nas nie idzie na konsultację do specjalisty, widząc u siebie objawy przeziębienia. Jednak na pierwszym miejscu wśród oznak, które skłaniają nas do wizyty u lekarza znajduje się gorączka z wynikiem 47 proc. Kolejną pozycję zajął ból gardła z rezultatem 40 proc., a dalej ból mięśni (34 proc.) i katar (31 proc.). Aż 67 proc. respondentów posiada w domu leki przeciwbólowe. Niepokojący może być fakt, że około 80 proc. badanych nie korzysta ze zwolnienia lekarskiego, co oznacza, że chorzy idą do pracy.

Ile może trwać gorączka? Tor gorączki może być różny i zależy m.in. od jej przyczyny. Organizm może powrócić do normalnego stanu tego samego dnia, ale możliwe też, że gorączka będzie się utrzymywać przez wiele dni. W takim wypadku warto skonsultować się z lekarzem, podobnie jak wówczas, kiedy próbujesz zbić temperaturę, a nie przynosi to żadnych efektów.

Objawy, jakie często towarzyszą gorączce, to ogólne osłabienie, dreszcze, potliwość, gęsia skórka, wypieki na policzkach. Lista możliwych przyczyn gorączki również jest długa, są to m.in.:

• zapalenie płuc,
• angina,
• grypa i przeziębienie,
• zapalenie pęcherza,
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.

Gorączka może wystąpić jako objaw wielu infekcji. Jak najbardziej możliwa jest też wysoka gorączka bez innych objawów u dorosłego czy dziecka oraz gorączka nieznanego pochodzenia.

Gorączka niejasnego pochodzenia

Definicja gorączki niejasnego pochodzenia została zaproponowana po raz pierwszy przez Petersdorfa i Beesona, a miało to miejsce w 1961 roku. Można o niej mówić wtedy, jeśli ciepłota ciała wynosi 38,3 stopnie Celsjusza i więcej oraz utrzymuje się przez minimum 3 tygodnie lub nawraca, a także nie została ustalona przyczyna wysokiej temperatury lub rozpoznanie nie jest jednoznaczne, pomimo diagnostyki prowadzonej przez minimum 7 dni. Powody klasycznej gorączki niejasnego pochodzenia mogą być:

• Infekcyjne – od 25 do 50 proc., m.in.: gruźlica, zapalenie otrzewnej, wsierdzia czy kości i szpiku.
• Autoimmunologiczne – od 15 do 40 proc., w tym choroba Stilla, toczeń rumieniowaty układowy, choroba Takayasu, mikroskopowe zapalenie wielotętnicze.
• Nowotworowe – od 5 do 25 proc., w tym guzy lite i choroby rozrostowe układu krwiotwórczego.
• Nieznane – od 5 do 10 proc.

Gorączka u małych dzieci

Gorączka u dorosłego wymaga innego postępowania niż w przypadku noworodka, niemowlęcia czy starszego dziecka. W przypadku najmłodszych gorączka może występować szczególnie często, m.in. ze względu na nawracające infekcje dróg oddechowych. Każda gorączka u niemowlaka powyżej 38,5 stopnia Celsjusza powinna być skonsultowana z lekarzem. Gorączkującym maluszkom należy jednocześnie podawać zdecydowanie większe ilości płynów niż na co dzień.

Jak mierzyć temperaturę?

Wynik pomiaru temperatury ciała jest niepokojący? W pierwszym kroku sprawdź, czy aby na pewno został on wykonany prawidłowo. Termometry są przeróżne – sprawdź w instrukcji obsługi, co należy zrobić, żeby pomiar dał wiarygodny wynik. W Polsce najczęściej temperaturę mierzymy pod pachą, gdzie prawidłowy wynik to od 36,4 do 37 stopni Celsjusza. Musisz jednak pamiętać, że ciepłota ciała zależy od wielu kwestii. Ważne jest, o jakiej porze wykonujesz pomiar. Najbardziej wiarygodny jest on rano. Znaczenie ma również twój wiek czy płeć. Ponadto, jeśli obserwujesz swój organizm i często sprawdzasz temperaturę, to rób to zawsze w tym samym miejscu. Pomiaru możesz dokonać:

• pod pachą,
• w ustach,
• w odbycie,
• w uchu,
• w pochwie,
• na skroni.

Przyjmuje się, że prawidłowa temperatura wewnętrzna wynosi do 37 stopni Celsjusza. Jeśli w tym samym czasie dokonasz kilku pomiarów w różnych miejscach, to może się okazać, że każdy będzie inny, a rozbieżność może sięgnąć nawet 1 stopnia Celsjusza.

Gorączka – jak zbić?

Jeśli temperatura jest zbyt wysoka, to powinieneś działać i spróbować ją zbić. Możesz wziąć leki przeciwgorączkowe, ale jednocześnie obserwuj, czy nie pojawiają się inne objawy związane z infekcją. Pamiętaj również o stosowaniu farmaceutyków przeciwgorączkowych zgodnie z zaleceniami. Możesz skorzystać z wielu domowych sposobów na walkę z infekcją należą:

• Mleko z miodem i czosnkiem – do mleka w temperaturze pokojowej dodaj łyżkę miodu i rozgnieciony ząbek czosnku. Czosnek i miód mają działanie przeciwbakteryjne i stymulują układ odpornościowy.
• Zimne okłady – zamocz w chłodnej wodzie mały ręcznik czy materiałową chustkę i umieść na karku lub czole. Pamiętaj o powtórnym namoczeniu materiału, kiedy będzie już suchy. Najlepiej zmieniaj kompresy co 15 minut.
• Chłodny prysznic lub kąpiel – nie oblewaj się zimną wodą. Najlepiej, żeby jej temperatura była o ok. 2 stopnie niższa od ciepłoty twojego ciała.
• Herbata z miodem i cytryną – do chłodnej herbaty dodaj łyżkę miodu i cytrynę. Nie dodawaj miodu do wrzątku – wówczas straci on swoje lecznicze właściwości, a ma on dobroczynny wpływ na twój organizm. Jest w stanie m.in. obniżyć temperaturę ciała.
• Napary z ziół – pomocne będą napary z czarnego bzu, liści i owoców maliny, kwiatu lipy i wiązówki. Ich przygotowanie jest proste – łyżkę ziół zalej szklanką wrzątku, a po około 10 minutach przecedź.
• Odwary z ziół – w tym przypadku sprawdzą się kwiaty bzu, bratki, kora wierzbowa czy pączki topoli. Żeby uzyskać odwar dodaj łyżkę ziół do garnuszka wody i doprowadź do wrzenia, a następnie gotuj przez kilka minut. Wypij odwar, kiedy będzie jeszcze gorący.

 lek. Michał Dąbrowski

Źródła:

https://www.pum.edu.pl/__data/assets/file/0007/29815/SUPLEMENT_56-01_03.pdf

https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175394,goraczka

https://www.ksiegarniamedycznapoznan.pl/ksi%C4%85%C5%BCki/product/download/file_id-2064.html

https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/86067,kiedy-goraczka-u-dziecka-jest-niebezpieczna

https://www.mp.pl/pacjent/zapytajlekarza/lista/show.html?id=61427