Ból oka – co powoduje ból oczu? Czy zwiastuje chorobę?

Jeśli ból oczu i oczodołów zdarza się coraz częściej lub jest coraz silniejszy, to prawdopodobnie jest oznaką choroby. Tylko jakiej? Z tego artykułu można się dowiedzieć, jak odróżnić niegroźny ból oka od tego, który powinien niepokoić.

Ból oka a ból oczodołu

Na początek warto zastanowić się, gdzie konkretnie odczuwane są niepokojące objawy. Ból oka a ból oczodołu to nie to samo i leczenie będzie wówczas różne. Jeśli ból jest tylko powierzchowny, to trzeba pamiętać też o możliwości mechanicznego uszkodzenia powierzchni oka. Czasem dostają się do niego drobiny szkła lub oczy są drażnione toksycznymi oparami. W pierwszej kolejności trzeba wówczas obficie przemyć oczy. Jeśli to nie pomaga, warto udać się do lekarza.

Ból oczodołu obejmuje głębsze warstwy oka i może świadczyć o:

poważnej chorobie oczu,
chorobie niezwiązanej z narządem wzroku,
zapaleniem wirusowym.

Pojawiający się nagle ból oczu, który nie ma związku z żadną przewlekłą dolegliwością, może być znakiem rozwijającej się grypy. Często towarzyszy jej pulsujący ból oka lub głowy, który razem ze łzawieniem oczu mija po kilku dniach. Takie same objawy zdarzają się też w przypadku kaca. Jeśli ograniczają się do jednej doby po przyjęciu, to nie ma powodów do niepokoju.

Ból oczodołów w związku z chorobą oczu

Istnieje jednak również wiele poważnych chorób oczu, które mogą owocować bólem oka. Dlatego, jeśli oczy stale bolą, warto raz do roku kontrolnie udać się do okulisty i o tym porozmawiać. W wieku dojrzałym pojawiają się takie przypadłości jak jaskra, erozja czy owrzodzenie rogówki. Mogą to być też choroby siatkówki, twardówki lub tęczówki objawiające się bólem oczodołu i oka. Przypadłości tego typu jest więcej i należy do nich również zapalenie oczodołu. Pojawiający się okazjonalnie ból oczu nie powinien niepokoić. Jeśli jednak trwa dłużej niż kilka sekund lub jest silny i coraz częstszy, lepiej skonsultować się z okulistą.

Co znaczy ból z tyłu oczu?

Ból oczu może też obejmować same oczodoły i wewnętrzną część oka. Wówczas przyczyną może być np. astenopia. To przypadłość objawiająca się bólem oczodołów, która ujawnia się, gdy pacjent z wadą wzroku nie nosi okularów. Ból z tyłu oka wywołują też inne dolegliwości takie jak zez, jeśli mięśnie wokół oczu muszą być w związku z wadą stale napięte i mogą się nadwyrężyć. Czasem ból oka będzie efektem ubocznym procesów zapalnych w zatokach obocznych nosa czy zębów.

Gdy oczy bolą i łzawią

Czasem ból oka i łzawienie mylony jest ze światłowstrętem. Mogą one objawiać się podobnie, bo oczy bolą, są wrażliwe na światło i łzawią. Może to być związane z szeregiem różnych przypadłości, takich jak:

porfiria,
bielactwo,
migrena,
zapalenie opon mózgowych,
niedobór witaminy B2.

Jeśli ból oczu jest silny, a poza tym to nie jedyny niepokojący objaw, to warto spróbować wyeliminować też inne przyczyny. Czasem choroby oczu, takie jak zapalenie nerwu wzrokowego, mogą towarzyszyć rozwojowi innej choroby (w tym wypadku stwardnienia rozsianego). Warto znać chorobę, która stoi za bólem oka i działać kompleksowo na tę konkretną przypadłość, a nie tylko objawy takie jak ból oczu. Dlatego jeśli ból oczu jest częstszy niż raz na kilka miesięcy, to lepiej nie leczyć go samemu za pomocą okładów czy kropli do oczu.

Bolące oczy a tryb życia

Trudno wyobrazić sobie obciążenia, jakimi poddawane są dziś nasze oczy. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu największym grzechem było czytanie książek przy lampce. Dziś – całe dnie wpatrywania się w telefon i komputer stale nadwyrężają mięśnie oka. U osób spędzających dużo czasu przed komputerem często pojawia się też tzw. suche oko lub podrażnienie. Dlatego przy takim trybie życia trzeba co godzinę oderwać wzrok od ekranu i popatrzeć w przestrzeń. Pomoże to zrelaksować mięśnie oka.

Uczucie piasku w oku często pojawia się również u osób, które prowadzą drenujący tryb życia. Zdrowiu oczu nie sprzyja:

dieta uboga w składniki odżywcze,
palenie papierosów, przebywanie w zadymionych pomieszczeniach,
zarywanie nocy.

Dodatkowo na ból i pieczenie oczu są narażeni kierowcy i inne osoby, które spędzają długie godziny narażeni na słońce. Powinni oni zadbać o odpowiednie okulary przeciwsłoneczne z filtrem. Oko też może zostać poparzone słonecznie. Grozi mu też m.in. czerniak oka. W jego wypadku ból oka to już objaw rozrośniętego nowotworu, dlatego o ile regularnie przeprowadzane są wizyty kontrolne u okulisty, to raczej nie powinien rozwinąć się niezauważony.

Ból oka a soczewki kontaktowe

Soczewki kontaktowe wielu osobom pozwalają cieszyć się życiem i dodają pewności siebie. Nie każdy wie jednak, jak ich prawidłowo używać. Najczęściej wiedza przychodzi z czasem, dopiero wówczas, gdy bolące i piekące oczy uniemożliwiają przez kilka dni funkcjonowanie lub wda się zapalenie spojówek. Soczewki kontaktowe można stosować tylko zgodnie z ich przeznaczeniem, tzn. jednodniowe: tylko na dzień, a miesięczne: nie dłużej niż miesiąc.

Tylko wyjątkowo okazyjnie można pozostać w soczewkach całą noc, chyba że są to specjalnie przystosowane do tego rodzaje. Soczewki należy myć płynem do soczewek, a nie solą fizjologiczną, ani tym bardziej zwykłą wodą. Wyjmowanie i poprawianie ich brudnymi rękami sprzyja podrażnieniom i zakażeniu. Jeśli soczewki miesięczne były stosowane przez np. 2 tygodnie, a następnie na dwa tygodnie zostały odłożone do pojemnika, to lepiej po tym czasie je wyrzucić. W płynie do soczewek też w tym czasie mogły namnożyć się bakterie groźne dla oczu. Również ból oka i zawroty głowy wywołane noszeniem źle dobranych okularów są bardzo poważnym objawem i mogą prowadzić do zniszczenia wzroku.

Kiedy i jak samemu można leczyć ból oka?

Jeśli ból i pieczenie oczu pojawiło się po raz pierwszy od dawna i chodzi tylko o to, by ulżyć chwilowemu bólowi, to można sięgnąć po metody domowe. Oto najpopularniejsze:

okłady z herbaty – letnie torebki herbaty czarnej lub rumianku przykładamy do ropiejących i łzawiących oczu. Rumianek jest pomocny nawet przy zapaleniu spojówek
zimna łyżka na oko – likwiduje opuchliznę i przynosi ulgę, gdy oczy pieką. Świetne rano po nieprzespanej lub zarwanej przed komputerem nocy.
krople do oczu
maści i krople ze świetlikiem – na piekące i łzawiące oczy
ciemne okulary – w czasie grypy czy kaca uratują przed łzawieniem i bólem oczu..

Lek. Michał Dąbrowski

Bibliografia:

Czerniak Oka, Stankiewicz A., Figurska M. , Współczesna Onkologia (2003) vol. 7; 8 (589–593)

Diagnostyka i postępowanie w chorobach oczu. Kompendium , Mark W. Leitman, red. wyd. pol. Marta Misiuk-Hojło, Wydawnictwo Medyczne Górnicki, 2009

Okulistyka kliniczna Kanski, B. Bowling, J. Izdebska, J. Szaflik, Edra Urban, Wrocław, 2017