Ból mięśni – co jest jego przyczyną? Jakie choroby może zwiastować?

Ból mięśni to dolegliwość, która może mieć różne podłoże. Często występuje on na skutek przetrenowania czy nadmiernego wysiłku fizycznego. Wystarczy, że zbyt długo będziesz biegać, żeby pojawił się ból mięśni nóg. Intensywny trening na siłowni może spowodować m.in. bóle mięśni rąk. Takie dolegliwości nie są groźne. Problem pojawia się wtedy, kiedy nie wiesz, co jest przyczyną bólu. Jakie choroby może on zwiastować?

Ból mięśni – przyczyny

Niemal każdy człowiek co pewien czas zmaga się z bólem mięśni. Najłatwiej doprowadzić do niego poprzez zbyt duży wysiłek fizyczny, przeciążenia i nadmierne rozciąganie mięśni. Kolejną przyczyną dolegliwości mogą być urazy. Ból możesz odczuwać wszędzie tam, gdzie znajduje się tkanka mięśniowa. Z reguły obejmuje on wybraną partię mięśni, jest to np. ból mięśni ud z przodu, co ma związek z tym, którą partię nadwyrężyłeś. Problem może jednak dotyczyć też grupy mięśniowej. Do specjalistów trafiają również pacjenci, którzy narzekają na ból wszystkich mięśni.

Dolegliwość w postaci bólu mięśni jest bardzo trudna do zdiagnozowania, gdyż może mieć wiele przyczyn i wiązać się z wieloma chorobami. Co istotne, Polacy zdają sobie sprawę z tego, że taki objaw może wymagać konsultacji lekarskiej. Zgodnie z wynikami badania przeprowadzonego na panelu Ariadna w dniach 31 sierpnia – 3 września 2018 roku objaw w postaci bólu mięśni jest dla 34 proc. respondentów przyczyną wizyty u lekarza. Wyższy wynik uzyskały tylko gorączka, wskazana przez 47 proc. badanych oraz ból gardła, z którym do specjalisty udaje się 40 proc. respondentów.

Kiedy ból mięśni powinien być przyczyną wizyty u lekarza? Wówczas, gdy utrzymuje się przez kilka dni i nie ma wyraźnej przyczyny. Koniecznie udaj się do specjalisty, jeśli infekcji towarzyszą również inne objawy, takie jak osłabienie, dreszcze, gorączka, a ból jest tak intensywny, że uniemożliwia wykonywanie podstawowych obowiązków.

Jak wspomnieliśmy, najczęstszą przyczyną bólu mięśni jest nadmierny wysiłek. Jeśli podejmujesz decyzję, że czas rozpocząć systematyczną aktywność fizyczną, to kluczowe, żebyś podszedł do tych kwestii rozsądnie. Nie decyduj się od razu na godzinny trening tenisa ziemnego. Rozpocznij od niewielkiej aktywności i stopniowo ją zwiększaj. Jeśli narazisz organizm na nadmierny wysiłek, to być może kolejnego dnia będziesz mieć problemy ze wstaniem z łóżka, a nawet ze zmianą położenia nóg. Bolące mięśnie dadzą o sobie znać, a dolegliwość może ustąpić całkowicie dopiero po kilku dniach. Z przypadkiem takiego bólu dosyć łatwo możesz sobie jednak poradzić. Wystarczy odpoczynek, masowanie mięśni, a w wyjątkowych przypadkach leki przeciwbólowe. Czas powrotu do formy zależy głównie od tego, jaka jest twoja kondycja. Możliwe, że ból mięśni rąk i nóg będzie się utrzymywać wiele dni, ale wraz z każdą kolejną dobą będziesz się czuć coraz lepiej.

Jeśli chodzi o urazy, American College of Sports Medicine wyróżnia trzy poziomy uszkodzenia mięśni:

• Pierwszy – możesz chodzić, ale odczuwasz ból przy dotyku. Mięsień może być lekko naderwany.
• Drugi – ból podczas ruchu i dotyku jest większy. Pojawia się obrzęk i zasinienie. Zdecydowanie trudniej o wykonywanie ruchów.
• Trzeci – możesz mieć duże problemy z poruszaniem się. Ból jest intensywny, a obrzęk większy.

Bóle mięśniowe mogą wiązać się z wieloma schorzeniami. Choroby, które objawiają się taką dolegliwością to:

• Grypa i przeziębienie – obolałe mięśnie nie zawsze towarzyszą tym infekcjom, ale jest to bardzo częsty objaw. Wysiłek fizyczny oraz infekcja to główne przyczyny bólu mięśni. Jak poradzić sobie z tą dolegliwością w przypadku grypy czy przeziębienia? Najczęściej nie ma powodów do obaw – wystarczy odpoczywać i stosować leczenie objawowe.
• Ospa wietrzna – kolejna infekcja wirusowa. W jej przebiegu na 1 lub 2 dni przed pojawieniem się wysypki możesz odczuwać ból mięśni i stawów, a także inne dolegliwości, takie jak ból głowy, ból gardła, złe samopoczucie czy gorączkę.
• Fibromialgia – to choroba rozpoznawana u około 3 proc. populacji, która polega na nieprawidłowym odczuwaniu bólu. Silny ból występuje w różnych lokalizacjach. Żeby można było mówić o tej chorobie, dolegliwość musi występować w przynajmniej 3 częściach ciała i utrzymywać się przez co najmniej 3 miesiące.
• Borelioza – to choroba zakaźna, przewlekła, bakteryjna przenoszona przez kleszcze. Do jej objawów, poza bólem mięśni, należą: gorączka, bóle głowy oraz rumień wędrujący. Dlaczego wędrujący? Otóż w przebiegu choroby zmienia on swoje położenie na ciele.
• Niedoczynność tarczycy – możliwe objawy, które pojawią się w przebiegu tej choroby dotyczą m.in. mięśni. W wyniku ich osłabienia, sztywności i bólu możesz mieć problemy z wykonywaniem podstawowych czynności, takich jak chodzenie po schodach, golenie się czy wstawanie z pozycji siedzącej.  
• Zespół przewlekłego zmęczenia – jest to coraz częściej stwierdzana choroba, a charakteryzuje się uczuciem krańcowego wycieńczenia. Taki stan stwierdza się, jeśli u pacjenta występują 4 z 8 symptomów, mianowicie: ból gardła lub chrypka, zaburzenia pamięci lub koncentracji, bóle mięśni bez konkretnej przyczyny, ból głowy inny niż zwykle, niewysypianie się, skrajne wyczerpanie odczuwalne dłużej niż 24 godziny po wysiłku, powiększone węzły chłonne szyi lub pachowe, ból przemieszczający się z jednego stawu do drugiego.
• Zespół niespokojnych nóg – to zaburzenie ruchowe związane ze snem. Objawy występują z reguły podczas odpoczynku. Chory odczuwa ciągłą potrzebę poruszania nogami. Poprawa przychodzi, kiedy zaczyna chodzić, a oznaki nasilają się wieczorem i w nocy. W niektórych przypadkach mogą być tak nasilone, że jedynym sposobem na ulgę w bólu jest chodzenie.  

Zanim wybierzesz się do lekarza, postaraj się odpowiednio przygotować do tej wizyty. Jak wspomnieliśmy, zdiagnozowanie przyczyny bólu mięśni jest bardzo trudne, dlatego powinieneś przekazać specjaliście jak najwięcej informacji, dzięki którym łatwiej będzie mu określić źródło dolegliwości. Cenne informacje dotyczą tego:

• Jak długo zmagasz się z bólem?
• Czy ból może wynikać z wysiłku fizycznego?
• Czy widzisz poprawę po zastosowaniu leków przeciwbólowych?
• Czy dolegliwości towarzyszą inne objawy?
• Czy skala bólu zmienia się w zależności od pory dnia?

Postaraj się również określić, gdzie szczególnie odczuwasz dolegliwość. Czy to ból mięśni uda? A może ból mięśni ramienia? Są to dla specjalisty cenne informacje, dzięki którym łatwiej mu będzie wskazać przyczynę objawów.

lek. Michał Dąbrowski