Ból brzucha – co go powoduje, czy jest oznaką choroby?

Ból brzucha najczęściej kojarzony jest z zaburzeniami układu pokarmowego lub bolesnym miesiączkowaniem u kobiet. To rzeczywiście najczęstsze przyczyny tej dolegliwości, jednak z pewnością niejedyne. W jamie brzusznej znajdują się bowiem liczne organy wewnętrzne, a ich bolesność zwykle należy traktować poważnie. Dowiedz się, jakie są rodzaje bólu brzucha i jakie choroby mogą oznaczać!

Przyczyny bólu brzucha

Bóle brzucha mogą mieć rozmaite źródła. Do jednych z najczęstszych należeć będą problemy z układem pokarmowym na różnych jego odcinkach. Może to być zwykła niestrawność, wzdęcia czy zaparcia, grypa żołądkowa, a także zatrucie pokarmowe. Tego typu problemy są dość powszechne i zazwyczaj łatwe do wyleczenia. Niekiedy jednak kłopoty z systemem trawiennym mogą być poważniejsze. Należeć do nich będą:

choroba refluksowa żołądka – często bagatelizowana, jednak zupełnie niesłusznie. W jej przebiegu kwas żołądkowy niszczy tkanki przełyku, co w rezultacie może doprowadzić nawet do powstania zmian nowotworowych,
choroba wrzodowa żołądka lub dwunastnicy – wynika z zaburzeń pomiędzy wytwarzaniem kwasu solnego oraz pepsyny a prawidłowym stanem błony śluzowej. W wyniku tego powstają wrzody, czyli ogniska martwicze wraz z naciekiem zapalnym towarzyszące ubytkom tkanki,
zespół jelita drażliwego – zwykle towarzyszy mu częste uczucie wzdęcia, a także zaparcia, ból brzucha i biegunki,
choroba Leśniowskiego-Crohna – jedna z nieswoistych chorób zapalnych jelit. Może ona dotknąć każdy z odcinków przewodu pokarmowego, w tym nawet jamę ustną. Bólowi może towarzyszyć gorączka, osłabienie i nagłe zmniejszenie masy ciała,
alergie i nietolerancje pokarmowe – do najczęściej występujących należą reakcje na laktozę czy gluten. Jest to powszechna przyczyna bólu brzucha u dzieci,
zapalenie wyrostka robaczkowego – zwykle objawia się nagłym, ostrym bólem brzucha w okolicy pępka bądź w jego prawej, dolnej części oraz nudnościami, a nawet wymiotami. Następnie może też wystąpić gorączka oraz przyspieszenie tętna.

W niektórych przypadkach silnego bólu brzucha przypadłość ta może mieć swoje źródła w takich problemach, jak:

kamica pęcherzyka żółciowego – zazwyczaj przejawia się w postaci kolki żółciowej, będącej silnym bólem brzucha po prawej stronie. Może on promieniować aż od łopatki bądź barku. Poza bólem brzucha chory może odczuwać nudności i wymioty,
ropień wątroby – ból brzucha w tym przypadku również objawia się po prawej stronie. Dodatkowo może jednak wystąpić gorączka i dreszcze, a niekiedy również żółtaczka,
zapalenie trzustki – w zaawansowanym stadium pojawia się ostry ból brzucha po jedzeniu, odczuwalny po jego lewej lub prawej stronie, zwykle w nadbrzuszu, choć może on promieniować nawet poza jamę brzuszną. Inne objawy to gorączka, wymioty, utrata masy ciała, wzdęcia, biegunki, a w cięższych przypadkach również zaburzenia krzepnięcia krwi, kłopoty z oddychaniem, niskie ciśnienie, a nawet zaburzenia świadomości,
powiększenie śledziony – objawia się bólem brzucha po lewej stronie. Może ono być wynikiem choroby zakaźnej, schorzeń wątroby, a nawet zwykłego przeziębienia.

Bóle brzucha mogą też wiązać się z problemami z układem wydalniczym, w tym:

zakażeniem dróg moczowych – objawiającym się bólem brzucha na dole. Do innych objawów należeć będą bardzo częste i intensywne parcie na pęcherz, zwykle połączone ze skąpym oddawaniem moczu bądź nawet jego brakiem, a także bólem oraz pieczeniem przy korzystaniu z toalety. Do najczęstszych typów tego schorzenia należą zapalenie cewki moczowej, zapalenie pęcherza moczowego,oraz odmiedniczkowe zapalenie nerek. Dolegliwości te najczęściej dotykają kobiety,
kamicą nerkową – niekiedy nazywaną również kamicą moczową. Objawia się bólem brzucha promieniującym na okolice pęcherza, a nawet zewnętrzną część uda.

Ból brzucha może też wiązać się z problemami z układem rozrodczym. W przypadku kobiet najczęściej są to:

bóle menstruacyjne – występują w podbrzuszu, ale bardzo często promieniują również na dolne partie pleców. Zbyt silny ból brzucha wywołany okresem, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie, powinien zostać skonsultowany z ginekologiem,
endometrioza – czyli rozrost błony śluzowej macicy poza jej jamę. Do objawów należą ból brzucha, pachwin, a niekiedy nawet okolic odbytu. Przy endometriozie występują również bardzo bolesne miesiączki oraz ból podczas stosunku.

W przypadku bólu brzucha u mężczyzn może on być wywołany:

łagodnym rozrostem prostaty – objawem może być ostry ból brzucha w jego dolnej części oraz bolesność w okolicach krocza. Może występować też ból podczas oddawania moczu. Zwykle dolegliwość ta występuje u panów po 50. roku życia,
zapalenie gruczołu krokowego – objawy są nieco podobne do tych towarzyszących rozrostowi prostaty, jednak w tym przypadku może też nastąpić groźne zatrzymanie moczu oraz stan podgorączkowy lub gorączka.

Ból brzucha w ciąży – czy są powody do obaw?

Wiele kobiet w ciąży z przerażeniem reaguje na ból brzucha. W rzeczywistości jednak nie zawsze są ku temu powody. Na samym początku bóle podbrzusza mogą się bowiem wiązać z powiększaniem się macicy w związku z zagnieżdżeniem się zarodka oraz wieloma innymi, gwałtownymi zmianami w ciele kobiety. Problem pojawia się, kiedy bólowi brzucha towarzyszą plamienia. W pierwszym trymestrze ciąży najczęściej dochodzi do poronień, dlatego ból brzucha zawsze należy zgłaszać lekarzowi.

W drugim trymestrze ciąży bóle brzucha zdarzają się rzadziej a kobiety twierdzą że to najlepszy czas ciąży. Czasem bolesność może też pojawiać się podczas napięcia mięśni, np. w wyniku śmiechu bądź kichnięcia. Problem może jednak pojawić się w momencie wystąpienia tkliwości i stwardnienia brzucha. Może być to bowiem objaw odklejania się łożyska, które stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia matki i płodu.

W ostatnim trymestrze ból brzucha może wynikać ze skurczów. Niekiedy jednak jest on symptomem stanu przedrzucawkowego. Jego pozostałe objawy to obrzęki na stopach, rękach i twarzy, problemy ze wzrokiem, ból głowy, wymioty, a nawet duszności.

Ból brzucha może zwiastować zarówno niewielkie problemy gastrologiczne, jak i znacznie poważniejsze choroby, nawet te zagrażające życiu. Dlatego w przypadku, gdy bolesność jest wyjątkowo silna, towarzyszą jej inne, uporczywe objawy bądź gdy ból brzucha nie mija, należy koniecznie udać się do specjalisty, który zaleci dalsze postępowanie.

lek. Michał Dąbrowski